Astronomlar, ilk defa olarak, bir öte-gezegenin yörüngesinde dolanırken yüzey sıcaklığının nasıl değiştiğini ölçtü…
Spitzer Uzay Teleskobunu kullanan araştırmacılar, Büyük Ayı (Ursa major) Takımyıldızı içinde ve Dünyadan 190 ışık yılı uzaklıkta, HD 80606b olarak kodlanan acayip bir “çok sıcak” öte-gezegenin, bir gezegenden ziyade, bir kuyrukluyıldız gibi, çok eksantrik (uzun ekseni kısaya göre çok büyük) bir yörüngeyi 111 günde bir dolandığını belirledi…
Earthsky.org’da yayımlanan bu habere göre, daha önce Güneş Sisteminin benzeri olduğu düşünülen “öte-gezegen” sistemlerinin, son yirmi yılda, teleskopların da gelişmesiyle, çok daha farklı yapıda (konfigürasyonda) olanları belirlendi…!
Güneş Sisteminde mevcut olan gezegenlerden farklı olarak belirlenenlere bir örnek, ait oldukları Güneşin çok yakınından geçebilen “sıcak Jüpiter”ler… Bilim insanları, yıldızların uzağında oluşması beklenen bu “Jüpiter-benzeri” gezegenlerin yıldızların bu kadar yakınında nasıl oluşabildiğini henüz açıklayamadı…
Jüpiter büyüklüğündeki HD 80606b Dünyanın dört katı kütleye sahip. Yörünge hareketi esnasında, ait olduğu yıldıza çok yaklaşan bu gezegenin atmosferinde çok yüksek hızlı rüzgarlar ortaya çıkarken, sıcaklığın 2000 santigrad dereceye çıkmasıyla, kimyasal reaksiyonlar kazanına dönüşmekte… Yıldızdan uzaklaşma sürecinde, bu gök cisminin sıcaklığı 10 saat gibi çok kısa sürede hızla düşerek, Spitzer’le gözlenmesi mümkün olamayacak şekilde azalmakta…
Gezegenbilimciler, sıcak Jüpiterlerin Güneş Sistemindeki Jüpiter gibi, yıldızlarından uzak ve dairesel bir yörüngede oluştuğunu düşünmekte… Takibeden dönemde, başka bir yıldız gibi, büyük kütleli gök cisimlerinin kütle çekimi kuvveti bu sıcak-Jüpiterleri aşırı eliptik bir yörüngeye itebilmekte… Yıldızına çok daha yakından geçmeye başlayan bu öte-gezegen yıldızının kütle çekimi etkisiyle sıkıştırılmakta ve enerjisinin bir kısmını ısı olarak yayımlamasına sebep olmakta… Takiben, çok basık yörüngesi biraz daha dairesel bir şekil almaya (circularization) başlamakta…
Araştırmacılar, HD 80606 b’nin bu sürecin ara-aşamasında olduğunu düşünüyor…! Bu görüş, yıldızına yakın dairesel yörüngelerde dolanan sıcak-Jüpiterlerin ortaya çıkışına da bir açıklama getirmiş oluyor…
Yine de, yıldızlara yakın yörüngelerde dolanan sıcak-Jüpiterlerin ortaya çıkış sürecine tek açıklama bu değil… Başka bazı araştırmacılar, gezegen-oluşturan diskin de yardımıyla, uzak yörüngelerdeki gezegenlerin bir spiral-yörünge izleyerek, yıldıza yakın ve dairesel bir yörüngeye yerleştiklerini de düşünüyor…!
Neticede…araştırmalar devam ediyor…!
0 yorum:
Yorum Gönder